Verkiezingen 2012: Politieke partijen en hun visie op duurzame energie in Nederland

Over iets meer dan een maand staan er nieuwe verkiezingen voor de deur. Alle partijen hebben voorafgaand aan het zomerreces hun verkiezingsprogramma’s gepubliceerd. Een mooie kans voor Wattisduurzaam om eens te kijken welke prioriteit duurzame energie heeft bij onze toekomstige regeerders.

Duurzaamheid en energiebeleid: Tweede Kamerverkiezingen 2012

– Introductie: Stijgende energiekosten in crisistijd
— Duurzame energie in Nederland: Heden en verleden
– Overzicht: Politieke ambities inzake duurzaamheid
— CDA: “Iedereen”
— ChristenUnie: “Voor de verandering”
— D66: “En nu voorruit”
— GroenLinks: “Groene kansen voor Nederland”
— PvdA: “Nederland sterker & socialer”
— PvdD: “Hou vast aan je idealen”
— PVV: “Hun Brussel, ons Nederland”
— SP: “Nieuw vertrouwen”
— VVD: “Niet doorschuiven maar doorpakken”
– Conclusie: Duurzaam stemadvies 2012
– Bonus: Directe links naar alle verkiezingsprogramma’s

Introductie: Stijgende energiekosten in crisistijd

De kosten voor olie en de daaraan gekoppelde gasprijzen stijgen en zullen dat naar alle waarschijnlijkheid in de toekomst blijven doen. De meer dan 2 miljard mensen in China en India komen namelijk ook hun deel van de oliewelvaart opeisen. In een economie van vraag en aanbod kan dat maar een ding betekenen; als het aanbod niet genoeg stijgt stijgen de prijzen. Hoe gaan de toekomstige leiders van Nederland met deze veranderingen om?

Kruipen we achter de dijken in de hoop dat olieprijzen geen invloed hebben op Nederland? Gaan we weer terug op kolen, terwijl we in de 70-er jaren juist naar olie waren overgestapt? Of gaan we met positieve energie en ambitie zorgen voor een energie-onafhankelijk Nederland? Kortom, wordt duurzame energie een van de speerpunten om ‘Sterker uit de crisis te komen’? Wij zetten het voor u op een rijtje.

Duurzame energie in Nederland: Heden en verleden

Nederland is absoluut geen koploper qua duurzame energie, sterker nog, Nederland behoort tot de onderklasse in Europa wat betreft duurzame energievoorziening. In september van 2010 publiceerde de Environmental Data Services Europe een rapport over de huidige status van duurzame energie van Europese landen en hun ambitieniveau zoals dat is aangeleverd bij de Europese Unie. Het toenmalige percentage van duurzame energiepenetratie in Nederland was 3-4 procent.

Dat betekend dat we met Cyprus, Malta, Luxemburg, Ierland en het Verenigd Koninkrijk strijden om de laatste plaats en dat landen als Bulgarije, Polen en Slowakije relatief minder afhankelijk zijn van het zwarte goud uit het Midden Oosten. Ook al is dit data uit 2008, er is op dit moment nog niet veel veranderd. De verwachtingen voorafgaand aan de verkiezingsprogramma’ s zijn daarom hooggespannen, natuurlijk wil elke partij in Nederland dit Nederlandse falen aanpakken en een aantal zaken rechtzetten op dit gebied toch? We zullen zien.

 

Overzicht: Politieke standpunten inzake duurzame energie

Om het overzichtelijk te houden nemen we alleen partijen mee die momenteel meer dan drie zetels bezitten in de kamer. Dit zijn: CDA, Christenunie, D66, GroenLinks, PvdA, PVV, SP en VVD. We wilden verschillende factoren uit de desbetreffende verkiezingsprogramma’s meenemen, namelijk de prominentie van de plaats van duurzame energie in het verkiezingsprogramma (heeft het een apart hoofdstuk of is het gewoon een paar extra zinnen bij infrastructuur?), het ambitieniveau van de partij en eventuele opmerkelijke zaken of uitspraken in het programma. Op alfabetische volgorde beginnen we dan bij het CDA en eindigen met de VVD.

Update: De Partij voor de Dieren heeft een uitstekend programma als het gaat om duurzaamheid en is daarom als uitzondering toegevoegd.

Duurzaamheid in het partijprogramma van het CDA: “Iedereen”

Het CDA begint, als het om duurzaamheid gaat, traditiegetrouw altijd met het woord rentmeesterschap. Het CDA heeft in alle afgelopen 5 kabinetten gezeten en al die tijd dus een groot aandeel in de macht gehad. Een tijd waarin de meeste Europese landen (onze buurtjes Duitsland en Denemarken voorop) fors investeerden in duurzame energie en wij inmiddels volledig achterop zijn geraakt. Eens kijken wat rentmeesterschap voor de volgende verkiezingen zal betekenen.

Het CDA heeft enkele stimuleringsmaatregelen voor ondernemers en het vernieuwde duurzame energiebeleid samengevat in het hoofdstukje “Duurzame Dynamiek”. 8% duurzame energie in 2016 en 14% in 2020 is de doelstelling van het CDA, ook al heeft de Europese Unie de wens om 20% duurzame energie op te wekken en het CDA eerder verklaard in Europa de toekomst te zien, vreemd.  Maar dat lossen de duurzame voortrekkers in Europa dan maar op lijkt het CDA te denken. Ook wordt er veel gepraat over het versimpelen van regelgeving voor ondernemers. Inderdaad belangrijk, maar het CDA roept dit al jaren zonder al teveel succes.

Duurzaamheid in het partijprogramma van De Christenunie: “Voor de verandering”

De Christenunie draagt niet erg veel verantwoordelijkheid over het verleden aangezien het in maar 1 kabinet van de afgelopen 10 jaar actief is geweest. Maar draagt de Christenunie wel verantwoordelijkheid als het gaat om de toekomst? De doelstellingen van de Christenunie zijn 20% duurzame energie in 2020 en 2% energiebesparing per jaar. Daarnaast is het interessant op te merken dat de Christenunie actief lijkt na te denken over meer recycling, met meer dan alleen one-liners, in wat zij noemen de ‘Kringloopeconomie’.

Dit verhaal neigt sterk richting Cradle to Cradle, wellicht een wat al te hoog ambitieniveau, maar ambitie dient geprezen te worden! Minpuntje in het programma van de Christenunie is de weinig prominente plek van duurzame energie als een sub-subkopje onder hoofdstuk 7: ‘Kiezen voor kwaliteit’.

Duurzaamheid in het partijprogramma van D66: “En nu vooruit”

Deze democraten staan van oudsher vooral bekend om hun uitgesproken op onderwijs gerichte agenda. De laatste jaren echter gaat D66 samen met Groenlinks voorop in de strijd om meer duurzame energie en dat is ook te zien in het verkiezingsprogramma. Het hoofdstuk over duurzame energie is het tweede hoofdstuk van het programma, een van de eerste dingen die D66 onderkent is dat Nederland fors achterloopt wat betreft duurzame energie in Europa.

D66 wil dan ook 20% duurzame energie in 2020 en 2% energiebesparing per jaar. Daarnaast wil D66 ook een door de regering uitgewerkt specifiek energieplan voor 2020 en geeft het duidelijk richting aan m.b.t. samenwerken in Europa. Hergebruik, recycling en het betrekken (incl. verplichtingen) van het bedrijfsleven bij duurzame investeringen (bijvoorbeeld in duurzaam bouwen) hebben ook een prominente plek in het programma. Er is echt een paar stappen verder gedacht wat betreft praktische uitwerkingen dan bij de andere partijen in dit overzicht; D66 weet goede one-liners te combineren met een duidelijke richting in beleid, waar andere partijen het houden bij one-liners.

Duurzaamheid in het partijprogramma van Groenlinks: “Groene kansen voor Nederland”

Waar bij D66 duurzame energie nog op plek 2 komt, staat dit bij GroenLinks duidelijk op plaats 1. De titel van het verkiezingsprogramma zegt het eigenlijk al: “Groene kansen voor Nederland”. Groenlinks heeft dezelfde ambities als D66 op het gebied van duurzame energie en energiebesparing, maar heeft dit helaas niet zo goed uitgewerkt. Daarnaast wordt het eerste hoofdstuk eigenlijk vrijwel gedomineerd door milieuvraagstukken, wat de politieke vraag opwerpt of je eerst het milieu wilt verschonen of eerst duurzame energie wilt opwekken. Met extra natuurgebieden beperkt je de olie-import uit Saudi Arabië namelijk niet.

Verder pleit Groenlinks, net als D66, voor een goed uitgewerkt energieplan voor 2020 die ze de ‘Deltawet nieuwe energie’ noemen. Zoals je van Groenlinks mag verwachten heeft duurzame energie een hoge prioriteit, maar de uitwerking hiervan zal voornamelijk moeten blijken wanneer Groenlinks in de regering plaatsneemt.

Duurzaamheid in het partijprogramma van de PvdA: “Nederland sterker & socialer”

Ondanks dat de PvdA de afgelopen kabinetten ook regelmatig verantwoordelijkheid heeft gedragen en in de jaren 90 zelfs vrijwel constant aan de macht is geweest, staat de partij niet bekend als een partij die zich sterk richt op duurzaamheid. En als je de inhoudsopgave doorleest en ziet dat het kopje ‘Duurzaamheid’ onder hoofdstuk 8 staat, bekruipt je wederom het gevoel dat de PvdA nog altijd denkt dat sociale mobiliteit in deze tijd een belangrijker streven is dan een duurzame economie.

Begint men echter te lezen in hoofdstuk 8 wordt men toch blij verrast. De eerste twee zinnen over het gat in de ozonlaag en zure regen even niet meenemend, is het een zeer strak uitgewerkt plan, dat daarbovenop ook nog eens ambitieus is. Helaas wordt je aan het einde van het stuk toch weer wat teleurgesteld, want de cijfers blijven vooralsnog uit. Cijfertjes zijn belangrijk, daar kun je op aangesproken worden over enkele jaren namelijk. Helaas geeft de PvdA naast de 100% duurzame energiedoelstelling voor 2050 (lekker ver weg, 2050) niets prijs over een kortere termijn. Daarmee verliest het wat geloofwaardigheid, is de PvdA bang om afgerekend te worden? De PvdA heeft een mooi verhaal met uitwerkte plannen voor de toekomst, helaas ontbreken de cijfers. Geen duurzame energiedoelstelling voor 2020 noemen is toch een beetje een zwaktebod.

Duurzaamheid in het partijprogramma van de PvdD: “Hou vast aan je idealen”

Het verkeizingsprogramma van de Partij van de Dieren begint met de zin: “De aarde biedt genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.” De toon is meteen gezet, dat gaat de goede kant op. Gezien de inhoudsopgave is de PvdD ook lang niet meer de one-issue partij die het ooit was; dierenwelzijn krijgt veel aandacht maar wordt sterk gekoppeld aan algemene duurzaamheid. Ook op bestuurlijk en financieel gebied heeft de PvdD een aardig degelijk programma.

De PvdD wil in een klimaatwet vastleggen dat CO2-emissies in 2050 tot nul gereduceerd worden. Verder legt het programma veel nadruk op zuinigheid en besparingen, alvorens te kijken naar de behoefte aan nieuwe bronnen voor energie. In de visie van de partij komen er geen nieuwe kolen en kerncentrales en wordt de energievoorziening duurzaam en decentraal. Belastingvrij salderen van zelfopgewekte energie en een oplopend percentage verplichte duurzame energie voor nutsbedrijven moeten dit gaan bewerkstelligen. Een streefpercentage duurzame energie kon ik gek genoeg niet vinden, daarbuiten worden er echter wel veel concrete doelstellingen genoemd. Tijd voor een naamsverandering. Of voor een fusie met Groenlinks.

Duurzaamheid in het partijprogramma van de PVV: “Hun Brussel, ons Nederland”

Wanneer mensen in hun titels al italic en accent grave’s gebruiken dan weet je het zeker: Ze menen het, echt! Als het verdere programma dan een pdf is van 5.36mb, ja beste mensen een 5+mb pdf, dan weet je nog meer, plaatjes! Dus ik dacht: leuk, eerst dus maar eens even plaatjes kijken. Op de voorpagina een Nederlandse vlag, het tweede plaatje een verkiezingspotlood dat voor Nederland kiest i.p.v. Europa, het derde plaatje een gebroken euromunt en dan het laatste plaatje dat ik zal behandelen: een kopietje van de huis, tuin en keuken Bosatlas over sociale geografie. U raadt het al: met vier plaatjes over de concentratie van niet-westerse allochtonen in verschillende regio’s in Nederland.

Dan bekruipt me toch al vrij snel een uitspraak van Oscar Wilde, die ik persoonlijk altijd erg hoog heb zitten. Mr. Wilde heeft namelijk ooit gezegd: “Patriotism is a virtue of the vicious”. Could not agree more Mr. Wilde. Naast dat ik een beetje jeuk krijg van de overvloed aan one-liners waar vooral veel de woorden ‘ons Nederland’ in voorkomt, zou ik als ik een zeer goede tekenaar was een satirisch plaatje tekenen van Geert Wilders die een diepe geul aan het graven is langs de Nederlandse grens om Nederland van anker te laten gaan weg van Europa. Lijkt me een erg grappig plaatje, jammer dat ik niet kan tekenen.

Waarom ik niets over duurzame energie zeg bij dit verkiezingsprogramma? Nouja, omdat er niets over in staat. Helemaal niets? Nee, helemaal niets. Ook niet over kernenergie? Ja, dat ze kernenergie waar nuttig willen behouden. Verder willen ze de energieprijs verlagen, het kwartje van Kok teruggeven aan ‘de belastingbetaler’ en allerhande andere dure maatregelen. Geld moet rollen volgens de PVV. Als je aan het einde van het programma dan Geert Wilders ziet lachen op de laatste pagina naast zijn geliefde Nederlandse vlag, ben ik zowaar blij dat ik door mag naar het volgende programma, de SP.

Duurzaamheid in het partijprogramma van de SP: “Nieuw vertrouwen”

Je krijgt direct al een warm gevoel bij de woorden die Roemer en de zijnen gebruiken en als het eerste hoofdstuk dan innovatie en economische groei heet denk je: “Bij de SP zit ik goed qua duurzame energie, innovatie en economische groei, yes!” Wel jammer dan dat je het hoofdstuk leest en denkt dat je het stuk over innovatie hebt gemist, dat blijkt echter niet zo te zijn. Het hoofdstuk ‘innovatie en economische groei’ gaat helaas niet over innovatie. Wel gaat de SP samenwerking tussen kennisinstellingen, overheden en bedrijven aanmoedigen. Poe, aanmoedigen, SP, bedankt! Terug naar de inhoudsopgave dan maar.

Op pagina 47 komen we dan terecht bij hoofdstuk 11: “Een schone toekomst”. Als we kijken naar de harde cijfers wil de SP 1.5% toename in duurzame energie tot 2020. Dan moet ik zelf dus nog uitrekenen dat dit neerkomt op ongeveer 15% duurzame energie in 2020, wat de SP in de middenmoot qua ambitie brengt. Daarnaast wil de SP nog vrij veel aanmoedigen en voornamelijk ‘grote’ energiebedrijven extra laten betalen voor de stroom.

Roemer denkt: “Met een beetje geluk komen de mensen er dan niet achter dat die extra kosten voor de leveranciers direct worden verhaald op de consument.”. Dat snappen die domme Nederlanders toch niet en zo komen we daadkrachtig over t.o.v. de grote, boze bedrijven moet hij gedacht hebben. Verder wil de SP ‘zwaar inzetten’ op windmolens op zee. Wil de SP de Noordzee droogleggen dan? Windmolens? Serieus? Achja, ze bedoelen vast windturbines, tsja. Dit taalgebruik is exemplarisch in het stuk dat over het algemeen laat zien dat de schrijver geen idee had waar hij/zij over schreef. Toch jammer voor de grootste partij uit de peilingen.

Duurzaamheid in het partijprogramma van de VVD: “Niet doorschuiven maar aanpakken”

Kijk, dat is nog eens een titel die vertrouwen schept. Problemen rond bijvoorbeeld onze energievoorzieningen niet doorschuiven naar de toekomt, maar nu oplossen. Daar zijn vast wat mooie ambitieuze getallen bij de te vinden. Dit alles vinden we echter pas terug onder het laatste sub-kopje onder het hoofdstuk Economie: “1.9 Grondstoffen en energie”. Ze hebben vast het beste voor het laatst bewaard. In de schamele halve pagina die dit hoofdstuk bevat, valt als eerste op dat er geen enkel cijfertje in voor komt. Dus geen targets voor 2020, geen harde data en dus het liefst geen verantwoording afleggen als het om de toekomst van duurzame energie gaat wat betreft de VVD.

Een regelrechte aanfluiting. Naast dat er wel verteld wordt dat de subsidies op alternatieve energieopwekking wordt gestopt komt de VVD verder nog met het nieuws dat er een tweede kerncentrale in Borssele gebouwd kan worden. Dat is dan nog een positief puntje aangezien we die energie in ieder geval niet uit Saudi Arabië hoeven te halen. Of het echt onder duurzame energie hoort valt echter nog te betwijfelen. De VVD investeert dus helemaal niets in duurzame energie. Ze houden wel van vrijheid die VVD-jongens, maar de vrijheid van het opwekken van je eigen energie zonder buitenlandse afhankelijkheid valt daar blijkbaar niet onder.

Conclusie: Duurzaam stemadvies 2012

Bij Wattisduurzaam begrijpen we natuurlijk goed dat duurzame energie niet het enige (en wellicht zelfs niet het belangrijkste) thema zal zijn bij de komende verkiezingen. Wel kunnen we een ranking maken en daarmee ons onafhankelijke stemadvies geven wat betreft de duurzame toekomst van Nederland. Onze top drie:

1. Goud voor D66 met een goed uitgewerkt programma dat ambitieus is en afrekenbaar.
2. Zilver voor Groenlinks dat de plannen net iets minder goed heeft uitgewerkt dan D66.
3. Brons voor De Christenunie met een ambitieus plan dat toch de uitwerking en uitstraling mist van de eerste twee.

Dan de eerste verliezers: De PvdA met ambitieus plan dat alleen op lange termijn cijfers durft te noemen en de SP met de ambitie om 14.5% duurzame energie in 2020 en een plan geschreven voor (en door) de leek. Kort daarop volgt het CDA met 14% duurzame energie in een plan dat verder weinig planmatigheid beschrijft.
Tot slot de twee partijen die onze positie op de duurzame energie ladder tussen Cyprus en Malta wel prima vinden en die graag zo houden. De VVD die niet eens één cijfer durft te noemen en de plannen van de PVV waar de woorden duurzame en energie niet eens samen voorkomen.

U mag het zeggen. Gaan we voor een medaille of blijven we steken in de onderste regionen? Ziet u toekomst in hernieuwbare energie, laat uw stem dan in ieder geval door het bovenstaande lijstje beïnvloeden.

 

Directe links naar alle verkiezingsprogramma’s 2012

Tot slot een kleine service voor iedereen die de duurzame ambities van alle partijen zelf nog eens wil bestuderen en/of graag verder wil kijken dan energiebeleid alleen (toch wel aan te raden). Alle partijprogramma’s voor de Tweede Kamerverkiezingen 2012 van de besproken partijen op een rij: (rechtermuisknop > Opslaan als..)

Verkiezingsprogramma CDA 2012: “Iedereen”

Verkeizingsprogramma Christenunie 2012: “Voor de verandering”

Verkiezingsprogramma D66 2012: “En nu vooruit”

Verkiezingsprogramma Groenlinks 2012: “Groene kansen voor Nederland”

Verkiezingsprogramma PvdA 2012: “Nederland sterker en socialer”

Verkiezingsprogramma PVV 2012: “Hun Europa, Ons Nederland”

Verkiezingsprogramma PvdD 2012: “Hou vast aan je idealen”

Verkiezingsprogramma SP 2012: “Nieuw vertrouwen”

Verkiezingsprogramma VDD 2012: “Niet doorschuiven maar doorpakken” 

 

(We denken dat een overzicht als hierboven de politiek als geheel toegankelijker maakt, dat kan nooit verkeerd zijn. Het doorplaatsen van deze directe links gaat wellicht enigszins in tegen de nettiquette, zelf hosten en/of bundelen van de programma’s leek in dit geval niet gepast. Mocht u bezwaar hebben tegen een van de directe links dan horen we het graag via ons contactformulier en zullen we de vermelding zo snel mogelijk aanpassen.)