Sympower: ‘Kolencentrale overbodig dankzij flexibele boilers’
Sympower werkt samen met de energiebedrijven Tennet, Stedin en Engie aan een duurzamer elektriciteitsnet. Oprichter Simon Bushell: “Van boilers en warmtepompen maken wij goedkope energiebuffers.”
Netbeheerder Tennet moet de komende jaren hard aan de bak om onze elektriciteitsvoorziening stabiel en betrouwbaar te houden. Dat komt volgens Simon Bushell, mede-oprichter van smartgrid-startup Sympower, niet direct door de onvoorspelbaarheid van windenergie en zonnestroom maar wél door de felle concurrentie van duurzame bronnen met kolen- en gascentrales.
“De productie van elektriciteit moet perfect in balans zijn met het stroomverbruik, elke seconde”, zegt Bushell. “We komen in de problemen als er te weinig elektriciteit wordt aangeboden maar overschotten zijn net zo erg.” Omdat de balans op het stroomnet zo ontzettend nauw komt, heeft de netbeheerder altijd ‘reservevermogen’ op afroep paraat.
Drie alternatieven voor fossiel reservevermogen
Gas- en kolencentrales zijn de leverancier van deze reserves. Ze draaien in deze rol bijvoorbeeld op 95 procent van hun maximale vermogen. Zo kunnen ze altijd bijspringen met 5 procent extra stroom of de productie verlagen. “Dit is verspillend”, zegt Bushell. “Voor 95 procent van elektriciteit, verstookt de centrale niet veel minder steenkool dan voor 100 procent.”
Vervuilender nog zijn generatoren op diesel of gas die bij echt onverwachte piekbelasting aanspringen. Daar gaat grofweg twee derde van de energie verloren als warmte. De behoefte aan nood- en reservevermogen is niet nieuw. Al ver voor iemand van hernieuwbare energie gehoord had, waren reserves onmisbaar. Toch brengt de opmars van groene stroom ook nieuwe uitdagingen. Windparken kunnen net als kolencentrales eenvoudig vermogen ‘inhouden’ maar bijspringen met extra stroom kan alleen als de wind krachtig genoeg is. Bushell: “In de nabije toekomst, waarin het marktaandeel van wind en zon bepalend is, wordt het garanderen van de stroomvoorziening echt moeilijker.”
Wanneer windmolens en PV-panelen de fossiele centrales uit de markt dringen, zijn er volgens Bushell drie opties om de reserverol van de kolencentrales op te vangen. De eerste is domweg zoveel duurzame energiesystemen bouwen dat er, ook bij ongunstig weer, altijd voldoende vermogen beschikbaar is. “Dat betekent dat er bij stevige wind veel windparken noodgedwongen stilstaan. Geen goede oplossing.”
Een reëlere optie is het installeren van accu’s maar ook dat kost extra geld en grondstoffen, zonder dat er extra duurzame energie tegenover staat. Sympower richt zich daarom op de derde route, beïnvloeden van de vraag naar elektriciteit. “Er zijn veel apparaten die stroom verbruiken op momenten dat dat niet essentieel is”, zegt Bushell. “Als we die op kritieke momenten kort uitzetten, heeft dat hetzelfde effect als het maximaal opstoken van een kolencentrale.” Optimale benutting van de flexcapaciteit in bestaande apparaten maakt fossiele reservecentrales zo overbodig.
De grote waarde van flexibiliteit
Sympower is niet de eerste partij die inspringt op deze kans. Nederland heeft in Peeeks, Senfal en Capacity Energy bijvoorbeeld drie veelbelovende startups. In Groot-Brittannië, waar Bushell vandaan komt, boeken partijen als SmartestEnergy, Flexitricity en Open Energi succes met het concept. “Op een eiland is uitwisselen van tekorten en overschotten met buurlanden lastig”, zegt Bushell. “In Groot-Brittannië is de markt voor demand response daarom aardig volwassen.” De genoemde startups werken samen met grootverbruikers als koelhuizen, poldergemalen en asfaltfabrieken. Sympower maakt samen met glastuinbouwers in Finland zelf 13 megawatt aan kasverlichting flexibel.
“Met industriële klanten kun je in één keer grote vermogens benutten maar het is wel altijd maatwerk”, zegt Bushell. Sympower richt zich daarom primair op de kleinverbruiker. “Wij denken dat we sneller opschalen en meer impact maken in de consumentenmarkt.”
Het Amsterdamse startupbolwerk Rockstart liet Sympower dit jaar toe tot zijn Smart Energy Program. Via de incubator kwam Bushell in contact met Stedin, Engie en Tennet en samen met de energiebedrijven test Sympower zijn vraagsturing voor warmtepompen en boilers nu in 100 Nederlandse woningen. “Per aansluiting gaat het om slechts 2 kilowatt maar als je eenmaal weet hoe je een bepaald type boiler aanstuurt, rol je hetzelfde systeem zo bij duizenden huishoudens uit.” Gebruikers merken in principe niet dat ze met hun apparaten bijdragen aan een duurzamer elektriciteitsnetwerk. Bushell: “De boilers hebben buffertanks van minimaal 60 liter en zijn goed geïsoleerd. Als ik bij het koken om 18.00 warm water gebruik, maakt het niet uit of dit om 17.45 of al om 16.30 is warmgestookt.”
Zonnepanelen, e-mobility en elektrisch verwarmen
“Stedin erkent het belang van flexibiliteit”, zegt Bushell. “De netbeheerder wil hiermee in de toekomst knelpunten voorkomen.” Op stroomnetten in de wijk ontstaan deze knelpunten mogelijk bij veel opwek en teruglevering van zonnestroom, of door grootschalig gebruik van elektrisch vervoer. Bushell: “Daarom onderzoekt Stedin, samen met ons en andere marktpartijen, nu vast het effect van vraagsturing op het lokale elektriciteitsnet.”
Naast de pilot met Engie en Stedin loopt ook een kleinschalige proef met boilers in Estland, het thuisland van mede-oprichter Georg Rute. Bushell en Rute overwegen het Sympower-platform op termijn uit te breiden naar airconditioners, koelkasten en laadpalen voor elektrische auto’s. Voorlopig ligt de focus echter op de internationale uitrol van het platform voor flexibele boilers en warmtepompen. “In bijvoorbeeld Scandinavië is elektrische verwarming veel gangbaarder dan in Nederland. En ook in Duitsland en België zie ik kansen”, zegt Bushell. “Daar is met ons concept nog een hele wereld te winnen.”
Imagecredit: Nikiko, via Pixabay Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
2 reacties
[…] te stabiliseren. De eerste vijf jaar betaalt Eneco jaarlijks €450 voor de geboden reservecapaciteit aan deelnemers van Crowdnet, bovenop de […]
[…] nu vangt variaties in vraag en aanbod efficiënt op. Het elektriciteitsnet van de toekomst is nog flexibeler en kan zonder fossiele […]