Laten we warmtenetten niet met het koelwater weggooien
Deze column verscheen eerder in het juni-nummer van technologietijdschrift De Ingenieur.
Verspreid door het land liggen kilometers aan dikke buizen in de grond. Fabrieken, elektriciteitscentrales en hele woonwijken zijn op deze netwerken aangesloten. Huishoudens met een aansluiting hebben nul keuzevrijheid en betalen jaarlijks honderden euro’s meer dan huishoudens zonder aansluiting.
Toch zijn er nauwelijks protesten of Kamervragen. Zelfs niet als ook nieuwbouwwoningen verplicht een aansluiting krijgen. Iedereen ziet dat deze buizen een probleem aanpakken dat niet onopgelost mag blijven. Iedereen snapt dat riolering meer mag kosten dan géén riolering.
In protesten tegen smeerpijpen gaat het tegenwoordig over andere dikke buizen in de grond. Gebrek aan keuzevrijheid, hoge energierekeningen en de vrees voor een fossiele lock-in veroorzaken al jaren weerstand tegen warmtenetten.
Geplande uitbreidingen van warmtenetten in Amsterdam, Den Haag en Utrecht zijn recent geannuleerd omdat de warmte onbetaalbaar zou zijn. Onbetaalbaar is als term aan inflatie onderhevig. Het betekent hier dat de stadswarmte meer zou kosten dan aardgas. Stoken op aardgas is echter ook precies het probleem dat het warmtenet helpt op te lossen. Analoog aan de riolering, mag ons dat wat kosten.
De kosten voor aardgas stijgen, omdat we daar nu eenmaal van af moeten.
Een uitdaging bij warmtenetten is dat deze met name interessant zijn voor wijken met veel hoogbouw. Hier wonen relatief veel mensen met lagere inkomens. Dat dwingt om de rekening behapbaar te houden. Annuleren van warmtenetten vergroot de keuzevrijheid en betaalbaarheid echter niet.
Individuele warmtepompen zijn in hoogbouw vaak niet wenselijk, met een boilervat in de berging en op elk balkon een buitenunit. Stoken op waterstof of groen gas is sowieso duurder dan aardgas vandaag is. En de kosten voor aardgas stijgen, omdat we daar nu eenmaal van af moeten. De kosten voor energie lopen in deze fase van de transitie dus vrijwel zeker iets op. Misschien tijdelijk, mogelijk permanent. Het is zaak deze extra kosten te laten landen bij het overgrote deel van de huishoudens voor wie deze wel betaalbaar zijn.
Voor de andere dikke buizen hebben we deze uitdaging als maatschappij al opgelost. Wie de pech heeft de rioolheffing niet te kunnen betalen, komt in aanmerking voor kwijtschelding. Op dezelfde inkomensvoorwaarden kunnen we ook het vastrecht voor stadswarmte kwijtschelden. Dat maakt stadswarmte direct goedkoper dan aardgas, terwijl de prikkel om zuinig te zijn met energie blijft bestaan.
Voor de kosten die we als maatschappij dragen, krijgen we verduurzaming en energiezekerheid terug. Dankzij benutting van warmte van fabrieken en elektriciteitscentrales voorkomt stadswarmte nu ruwweg 60% CO2-uitstoot ten opzichte van een gasketel. Evenveel als een warmtepomp bij de huidige elektriciteitsmix, maar dan zonder extra belasting van het voorlopig overvolle elektriciteitsnet.
Later in de transitie, als op het elektriciteitsnet weer meer mogelijk is, schakelen ook veel warmtenetten over op centrale warmtepompen. Van een fossiele lock-in is dus geen sprake. Grote warmtebuffers maken dan de opslag van wind- en zonnestroom betaalbaar. Alleen in windluwe weken springen nog piekcentrales bij, die snel klimaatneutraal moeten zijn. Die houden het warmtenet op temperatuur maar leveren óók elektriciteit op afroep. Daar is iedereen met de fysieke en financiële ruimte voor een individuele warmtepomp zeer mee geholpen. En ook dat mag wat kosten.
Imagecredit: Andre Hospers, via Wikimedia Creative Commons
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
We hebben tegenwoordig elektrisch aangedreven warmtepompen.
Die bieden goedkopere oplossingen met meer keuzevrijheid….
Zoals bijv. ook koeling in de mogelijk komende hete zomers.
Bovendien wordt, dankzij wind & zon, elektriciteit tegenwoordig eerder goedkoper dan duurder…
“Een uitdaging bij warmtenetten is dat deze met name interessant zijn voor wijken met veel hoogbouw. ”
“Individuele warmtepompen zijn in hoogbouw vaak niet wenselijk, met een boilervat in de berging en op elk balkon een buitenunit. Stoken op waterstof of groen gas is sowieso duurder dan aardgas vandaag is.”
Ik weet dat dit een column is, maar toch ben ik het niet noemen van alternatieven niet gewend van de auteur.
Een WKO is natuurlijk ook een prima alternatief bij hoogbouw. Bij hoogbouw is meestal veel ruimte beschikbaar rond de gebouwen, dus boren is niet het probleem. Om de bron in evenwicht te houden kan de centrale bodemwarmtepomp eventueel gecombineerd worden met een lucht-water-warmtepomp die in de zomer met een hoge COP warmte in de bodem (het grondwater) pompt.
Op veel locaties een prima alternatief inderdaad. Het is vooral zaak niet alles per appartement met een individuele warmtepomp op te lossen, collectief via blokverwarming of groter warmtenet is wat mij betreft locale optimalisatie.
Eens dat individuele warmtepompen niet altijd de beste oplossing zijn.
Ik gaf de WKO-optie, omdat warmtenetten juist vaak geen optimalisatie zijn, maar een enorme investering die – met toenemende woningisolatie – steeds minder waard wordt.
Veel hoogbouw zal (uiteindelijk ook naar label B en zelfs label A moeten. Dit betekent dat de warmtevraag significant zal dalen. Daar waar mensen nu al bij hun label D / E / F appartement vaak al genoeg ruimte op hun balkon hebben voor een airco lijkt het me dat bij een (zeer) lage warmtevraag er echt wel genoeg ruimte is voor een (monoblok) WP (met bv enkel een binnenunit), ventilatiewarmtepomp of airco (lucht / lucht wp). Per individuele appartement-eigenaar lijkt me dat eerlijk gezegd aanzienlijk goedkoper dan een collectieve voorziening. En ook in dit geval heb je tegelijk ook koeling. Die zie ik bij een MT warmtenet niet snel inbegrepen zijn. En met al dat glas in de gemiddelde hoogbouw lijkt koeling me zeker opportuun.
Dag,
Hoe gaan we dit nu tussen de oren krijgen van vooral de lokale beleidsmakers bij gemeenten, woningcorporaties en woningeigenaren. Is er al een warmtenetlobby?
Groet, Jan Vellekoop
Niet, want warmtenetten zijn onnodig duur.
In mijn gemeente is het vooral een uitdaging om de gemeente na te laten denken over de kosten van een warmtenet en die af te wegen tegen andere opties.
Het lijkt er echter – niet alleen in mijn gemeente – op wanneer je verantwoordelijk bent voor de warmtetransitie, dat stimuleren van kleinschalige oplossingen te veel werk is. Dan liever in één keer een groot besluit, zodat je kunt zeggen dat er aantal wijken van het gas af gaan.
Haha, is er al een warmtenet lobby 😂
“warmtepompen zijn in hoogbouw vaak niet wenselijk, met een boilervat in de berging en op elk balkon een buitenunit”
Dat klopt, maar ieder flatgebouw kan een eigen warmte pomp regelen. Flatgebouwen hebben bijna altijd al een centrale CV ketel… Gewoon vervangen door een warmtepomp.
Daarmee vermijd je de aanleg van dure buizen door de straat. Duur vanwege de warmte- & pompverliezen en duur in onderhoud omdat die door de trillingen van het verkeer nogal eens gaan lekken.
De meeste appartementen in VvE’s hebben gewoon een eigen ketel hoor.
“Later in de transitie, als op het elektriciteitsnet weer meer mogelijk is, schakelen ook veel warmtenetten over op centrale warmtepompen.”
Dat lijkt niet slim, want de kosten van het in standhouden van warmtenetten door de stad zijn hoog.
Dan is het goedkoper om in/bij ieder gebouw een eigen warmtepomp te installeren.
Warmtenetten is een oud idee uit de fossiele tijd. Ongeveer hetzelfde als alle elektrische treinen weer vervangen door Stoomlokomotieven. veel beter. Lobby Stoomlokomotieven. Mediacampagne voor Stoomlokomotieven. Overheid, Politiek, Gasunie, Energiebedrijven werken Samen voor Stoomlokomotieven. Subsidie voor Stoomlokomotieven. En daar is de Stoomlokomotief weer. Dat Werkt. Warmtenetten is een mooi Voorbeeld.
Warm Water met Close in boiler 129 euro in de keuken. Badkamerboiler 189 euro. Klaar. Dan heb je warm water in huis voor 320 euro. Smart Inductiekoken 250 euro, Airfryer 150 euro, Microwave 50 euro om te koken zonder Gas. Klaar voor 450 euro. Dan voor Verwarming een LG Warmtepomp 60 graden Monoblock voor 3500 euro. Neerzetten, Aansluiten Stekker erin. Klaar voor 3500 euro. De stroom van het Dak met Zonnepanelen. Klaar is je huis zonder Gas, zonder Warmtenet. Ik heb het al 12 jaar op deze manier. Werkt perfect.
Wanneer gaan we onze overtollige stroom met behulp van het warmte net opslaan zodat ’s zomers opgewekte energie ’s winters kunnen gebruiken?
De mensen moeten een blok vormen tegen stad verwarming ,anders gebeurd er niets Gr Ruud
Toch bijzonder. Toen de gasprijs veel lager was dan de laatste tijden, werd ook al geageerd tegen het ‘niet meer dan anders’-principe. Door de hogere gasprijzen moeten warmtenetten dan toch rendabel aan te leggen zijn.
De berichtgeving over de technische voors en tegens tov andere oplossingen is mij te verwarrend en vaag om daar een conclusie voor of tegen warmtenetten te trekken
Wat wel zeker is, dat huishoudens uitleveren(want geen keuze) aan cynische multinationals (die hebben ook goed verdiend aan de gascricis) een slecht idee is. En daar zit volgens mij ook de crux waarom er weerstand tegen is. Als je het net zo maakt dat er meerdere warmteleveranciers op 1 net komen, waar je uit kan kiezen, en in het beheer bij Gasunie, is volgens mij een veel redelijker oplossing. Or voor mijn part gemeenten of coöperaties eigenaar maken van het warmte net.