Meer oog voor duurzaamheid bij pensioenfondsen en beleggers

Eind oktober werd bekend dat pensioenfonds ABP haar aandelen in bedrijven die olie, gas en steenkool winnen, verkoopt. Corien Wortmann, voorzitter van ABP, stelde in juni van dit jaar nog dat de aandelen behouden zouden blijven, maar een paar maanden later ging het fonds toch overstag. Het besluit van het grootste pensioenfonds in ons land past in de trend dat steeds meer Nederlandse pensioenfondsen zich richten op duurzame beleggingen.

Dit artikel is onderdeel van een samenwerking met Vermogensbeheer.nl.

Ambtenarenfonds ABP prijkt jaar op jaar boven aan de ranglijst van duurzaamste pensioenfondsen van Nederland. De Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling (VBDO) plaatste het fonds in november voor de vierde keer bovenaan, gevolgd door BpfBouw en PME, dat zich richt op de metaal- en technologische industrie. Ook internationaal heeft ABP een stevige reputatie als duurzame voorloper.

Toch ligt ABP al een aantal jaren onder vuur, met name ook vanuit de achterban. Veel ABP-deelnemers toonden zich in het verleden bereid tot actie en lieten bij de aandeelhoudersvergaderingen duidelijk hun ongenoegen klinken. Bij de vergadering in juni demonstreerden leraren, universiteitsmedewerkers, werknemers van de waterschappen, ambtenaren en een Amsterdamse wethouder. Dit waren allemaal (verplichte) ABP-deelnemers. Het fonds lijkt uiteindelijk onder de druk van deze activisten en ook van een organisatie als Fossielvrij NL bezweken te zijn. ABP belegt circa 3%, zo’n €15 miljard, in de fossiele industrie, vooral gas en olie. Het merendeel van de beleggingen moet in 2023 verkocht zijn.

Energietransitie moet sneller

In september maakte PME bekend dat het als eerste grote pensioenfonds in Nederland alle fossiele beleggingen heeft verkocht. “De energietransitie moet sneller en we wilden echt een impuls geven”, zei Eric Uijen, voorzitter van het uitvoerend bestuur van PME, in het NOS Radio 1 Journaal. De €1,2 miljard die vrijkwam, wordt de komende jaren belegd in zonneparken, windparken, waterkracht en initiatieven om energie te besparen.

“Negen op de tien pensioenfondsen beleggen duurzaam op een adequate manier”, zo stelde de VBDO in november. Met name de grotere fondsen nemen hierbij het voortouw.

Maar hoe schadelijk is het terugtrekken van investeringen uit fossiele energiebedrijven voor de pensioenfondsen? Uit onderzoek van Auke Plantinga en Bert Scholtens van de Rijksuniversiteit Groningen blijkt dat pensioenfondsen zonder problemen afscheid kunnen nemen van die beleggingen. Gepensioneerden en werknemers die pensioen opbouwen, zullen daar geen enkele last van hebben. Het afstoten van de belangen blijkt volgens de onderzoekers geen significante invloed te hebben op het risico en het rendement van een verder goed gediversifieerde internationale portefeuille.

Kritisch geluid

In september kwam er een zeer kritisch geluid van de Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder stelt grote vraagtekens bij het duurzame karakter van veel beleggingsfondsen. Uit een onderzoek van de AFM bleek dat van de 1250 fondsen, samen goed voor €1000 miljard belegd vermogen, bijna 40% zichzelf een duurzaam label heeft gegeven.

Maar de overwegingen om zichzelf dit etiket te geven, overtuigen niet volgens de AFM. Ze zijn ’te algemeen’ en het ontbreekt in veel gevallen aan diepgang, stelt de toezichthouder. Het doel van nieuwe Europese regels, die sinds maart van kracht zijn, is meer transparantie. Om dat te bereiken moeten de boeken volgens de AFM echt nog een stuk verder open.

Peter Westhof, Vermogensbeheer.nl

Imagecredit: Joshua Mayo, via Unsplash Public Domain