Kernenergie levert 0 tot 12% van de CO2-reductie tot 2050
Zeeland ziet kernenergie wel zitten, Noord-Brabant biedt onder voorwaarden ruimte. Voor overige provincies is kernenergie niet aan de orde en/of een zaak van de Rijksoverheid. Gemeten vanaf de start van een vergunningstraject zal de bouw van een conventionele kerncentrale 11 tot 15 jaar duren. Een eventuele Small Modular Reactor komt op zijn vroegst tussen 2037 en 2045 in bedrijf. Gezien de financiële positie van marktpartijen in kernenergie zal de overheid de financiering van en risico’s bij de bouw van een reactor op zich moeten nemen. Dat blijkt uit de marktconsultatie kernenergie, uitgevoerd naar aanleiding van de Motie Dijkhof (september 2020). Staatssecretaris Dilan Yesilgoz (EZK) start een vervolgonderzoek naar de rol van kernenergie in Nederland voor de periode 2030-2050.
Hieronder het oorspronkelijke bericht van 3 maart 2021 over de – naar nu blijkt inderdaad niet passende – hoop en hyperfocus op kernenergie in debatten en campagnes voor de Tweede Kamerverkiezingen 2021.
Het gaat ook deze verkiezingen goed mis qua klimaat. Waar klimaat in 2017 überhaupt geen rol speelde, is alle complexiteit die samen energietransitie heet in 2021 teruggebracht tot de vraag of partijen voor of tegen kernenergie zijn.
Nederland stootte in 2019 in totaal 182,5 megaton CO2-equivalent aan broeikasgassen uit. Als Nederland de komende 30 jaar elk jaar evenveel uitstoot als in 2019 dan telt dat op tot 5.475 megaton.
De opgave voor Nederland is om de uitstoot jaar op jaar gestaag af te bouwen, tot netto nul in 2050. Dat is nogal een uitdaging. Kernenergie kan helpen bij deze uitdaging, daarover kan geen twijfel bestaan. Kernenergie kan een betaalbaar onderdeel van de oplossing zijn. Maar wat er ook gebeurt, kernenergie is hooguit een onderdeeltje van de oplossing.
Kernenergie is niet onmisbaar en niet doorslaggevend
De aandacht die kernenergie nu krijgt, is totaal overtrokken. Kernenergie is geen makkelijke oplossing voor ons klimaatprobleem, zelfs geen makkelijke oplossing voor een deel van het klimaatprobleem.
Zelfs als 17,5 miljoen Nederlanders vol overtuiging eisen dat Nederland voor 2030 een kerncentrale bouwt dan dan nog is er geen enkele zekerheid dat Nederland voor 2030 een nieuwe kerncentrale in gebruik kan nemen.
De Verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië hebben decennia ervaring met kernenergie en investeerden miljarden in nieuwe kerncentrales. Toch lukte het deze landen sinds 2000 niet om niet om binnen 10 jaar van een concreet plan tot operationele kerncentrales te komen. In Nederland bestaat nog geen concreet plan voor een kerncentrale.
Als Nederland er wonderwel toch in slaagt voor 2030 een nieuwe kerncentrale in gebruik te nemen, is dat mooi. Emissievrije elektriciteit is belangrijk voor warmtepompen, elektrische auto’s en waterstoffabrieken. Een kerncentrale is echter geen alternatief voor warmtepompen, elektrische auto’s en waterstoffabrieken. Een kerncentrale is ook geen alternatief voor het afbouwen van de veestapel, het afvangen van CO2 uit staalfabrieken of het emissievrij maken van de luchtvaart.
Het enige dat een kerncentrale doet, is het produceren van emissievrije elektriciteit. Alle emissievrije elektriciteit is welkom, dus een kerncentrale is welkom. Een kerncentrale is echter geen must. Opwekken van emissievrije elektriciteit is ons kleinste probleem. Ook in de winter, zonder wind en zonder zon, is emissievrije elektriciteit opwekken te doen zonder kernenergie.
Als kernenergie zijn bijrol perfect speelt, blijft het een bijrol
De VVD is het meest concreet over kernenergie. In het Algemeen Dagblad van 23 september 2020 trapte kamerlid Mark Harbers verkiezingshype voor kernenergie af met het voorstel om 3 tot 10 kerncentrales te bouwen. Als vermogen per centrale is 1.000 megawatt genoemd. Harbers in het AD: “Het zou mooi zijn als de eerste schop rond 2025 in de grond gaat, zodat de eerste centrale in de jaren 30 geopend kan worden.’’
Stel dat de VVD een coalitie meekrijgt voor de bouw van kerncentrales, hoeveel van de 5.475 megaton CO2eq-uitstoot die Nederland zonder klimaatbeleid tot 2050 zou uitstoten kan kernenergie dan voorkomen?
- Als in 2025 de schop de grond in gaat voor 10 kernreactoren tegelijk en we gaan uit van 5 jaar bouwtijd dan komt er in 2030 in totaal 10.000 megawatt aan nieuw nucleair vermogen in bedrijf;
- Uitgaande van jaarlijks 8.000 draaiuren op continu vermogen levert 10.000 megawatt aan nucleair vermogen jaarlijks 80 miljard kilowattuur. Tussen 2030 en 2050 telt dat op tot 1.600 miljard kilowattuur atoomstroom;
- Als Nederland verder niet investeert wind- en zonneparken dan vervangt deze atoomstroom elektriciteitsproductie in gascentrales, á 400 gram CO2-uitstoot per geleverde kilowattuur;
- In totaal voorkomt deze serie van 10 kerncentrales dan 640 megaton CO2-uitstoot, ofwel 12% van de 5.475 megaton CO2-uitstoot die Nederland tot 2050 zonder klimaatbeleid zou uitstoten.
Dit is de absolute bovengrens van wat kernenergie in Nederland kan beteken voor het klimaatbeleid tot 2050, zeker als Nederland verder geen klimaatbeleid voert. Zonder flankerend klimaatbeleid, zoals elektrificatie in de industrie, warmte en mobiliteit kan Nederland simpelweg niet meer atoomstroom verstouwen.
De bijrol van kernenergie is in werkelijkheid nog veel bescheidener
In de strijd tegen klimaatverandering telt elke bespaarde ton broeikasgas. Als Nederland er in slaagt inderdaad 10.000 megawatt aan kernreactoren in bedrijf te nemen in 2030 dan zou dat fantastisch zijn. Het gaat alleen niet gebeuren.
Nederland is een land van coalities. De VVD sluit samenwerking met de PVV uit. Daarmee is geen coalitie van 76 zetels denkbaar die zonder reserves voor kernenergie zal stemmen.
Een coalitiecompromis van 3 reactoren is met enig optimisme denkbaar, 10 reactoren in één keer aanbesteden gaat zeker niet gebeuren. De eerste schop de grond in in 2025 gaat ook niet gebeuren. Nederland is een land van rapporten, risicoaversie en besluiteloosheid. Nederland is een rechtstaat met vergunningsprocedures en bezwaartermijnen. Het is irreëel aan te nemen dat in 2025 alle lichten op groen staan voor een kerncentrale. Als de bouw in 2028 begonnen is dan zijn we lekker bezig.
- Drie reactoren tegelijk bouwen ligt niet voor de hand, maar laten we aannemen dat 3 reactoren van elk 1.000 megawatt gemiddeld in 2035 in bedrijf komen;
- Wederom uitgaande van jaarlijks 8.000 vollasturen leveren deze centrales 360 miljard kilowattuur tussen 2035 en 2050;
- Wederom uitgaande van verdringing van gascentrales komt dat aan 144 megaton CO2-reductie tot 2050. Tweeënhalf procent van de eerder genoemde 5.475 megaton totale uitstoot zonder klimaatbeleid.
Niet te verwaarlozen maar ook echt de hyperfocus niet waard
Het is mogelijk dat Nederland wegens succes in 2038 besluit tot de bouw van nog eens 3 kerncentrales, die dan in 2045 in bedrijf komen. Dat doet dan nog eens 48 megaton tot 2050. Het is ook mogelijk dat de bouw van de eerste 3 reactoren tegenvalt of überhaupt de eindstreep niet haalt. Een reële verwachtingswaarde van het zelfstandige aandeel van kernenergie in de CO2-reductie tot 2050 is 1 à 3 procent. Niet te verwaarlozen maar ook zeker niet zo doorslaggevend als door voorstanders geclaimd. Kernenergie slokt echt een belachelijke hoeveelheid tijd en aandacht op in de campagnes en debatten.
Uitgaande van 3 lijsttrekkersdebatten per verkiezingsperiode en nog 8 kabinetten de komende 30 jaar heeft kernenergie met alleen al het RTL Debat van afgelopen zondag zijn evenredige portie zendtijd al ruimschoots gehad tot 2050.
Toch zal de rituele dans rond kernenergie tot 17 maart voortduren. Profileren aan de hand van de nucleaire welles-nietes werkt nu eenmaal voor zowel voor- als tegenstanders. Veel VVD’ers willen graag nóg een keer van Rutte horen dat kernenergie onmisbaar is, veel GroenLinksers van Klaver dat het duur en onwenselijk is. Ook voor organisators van debatten levert het de gewenste strijd. De kiezer heeft er niets aan, maar voor de kijker is het vermakelijk.
Net als in 2017 zal het pas tijdens de formatie echt over klimaatbeleid gaan. Net als in 2017 zal het tot verontwaardiging leiden dat de nieuwe coalitie ingrijpende maatregelen treft die tijdens de campagne niet aan bod zijn gekomen. Wie er ook gaat regeren, de nieuwe coalitie heeft de volgende golf weerstand voor het klimaatbeleid aan zich zelf te wijten.
Correctie 3 maart 2021, 11.00: Initieel rekende ik met 9.125 megaton. Slordige rekenfout, bedankt voor het melden.
Imagecredit: Jesiel Rubio, via Unsplash Public Domain
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
Nederland kan wel voor 100% op kernenergie draaien in 2050 als we dat willen.
Als het met behulp van kernenergie niet lukt om tegen die tijd fossielvrij te zijn dan lukt het nergens mee.
Kernenergietechnologie is de hoeksteen van iedere geloofwaardige aanpak van het klimaat/energieprobleem en is zowel noodzakelijk als voldoende voor die aanpak.
Leuk om terug naar boven te halen; de laatste alinea is al uitgekomen voor het stikstofdebat.
Als er ooit voor wordt gekozen, de beste plaats is waar ook een warmtenet past voor woningen/industrie. Maasvlakte, bij de Amercentrale* of op lokatie Vattenval A’dam. De eerder toegekende mogelijke lokaties Delftzijl en Borselle hebben dat potentieel veel minder, zonde van de brandstof om de optie te laten liggen.
* past bij de Kohleausstieg
Thijs, helder artikel en duidelijk dat kernenergie een bescheiden, maar zinvolle bijdrage kan leveren aan de energietransitie. Bij discussies over kernenergie als heilige graal van de energietransitie mis eigenlijk altijd informatie over de hoeveelheid beschikbaar uranium. Ik lees dat er op dit moment wereldwijd ca. 400 GW vermogen geinstalleerd is, waarmee jaarlijks 67500 ton onverrijkt uranium wordt verbruikt. Als in de volledige 550 EJ wereldwijde energiebehoefte moet worden voorzien door kernenergie betekent dit een consumptie van ca 3 miljoen ton onverrijkt uranium per jaar. Met bewezen reserves van ~6 miljoen ton en geschatte verdere reserves van ~10 miljoen ton ben je hier in een slordige 5-6 jaar doorheen. Natuurlijk zal het totale energieverbruik bij volledige elektrificatie anders uitvallen, maar het idee staat denk ik. Mis ik hier iets? En ik bedoel niet uranium uit zeewater of breeders, maar iets dat daadwerkelijk voor 2050 kan helpen.