Lekker douchen op eigen zonnestroom, met een warmtepompboiler

Een warmtepompboiler is een compacte warmtepomp, gekoppeld aan een wateropslagvat (boiler). Het doel van de warmtepompboiler is om warm tapwater (o.a. douchewater) te maken. De woning verwarmen is niet het doel. 

Dit artikel is geschreven door Jan van Rooijen en onderdeel van een samenwerking met WarmtepompVergelijker.nl.

Niet iedere woning is direct geschikt om gasloos te verwarmen. Bij energielabel C of hoger is eerst betere woningisolatie vereist, anders bereik je met een warmtepomp niet altijd de gewenste binnentemperatuur.

Bij het verwarmen van tapwater speelt de woningisolatie echter geen rol. Zonder grote aanpassingen is een met de warmtepompboiler al een flinke besparing op het energiegebruik voor douchen en afwassen mogelijk. Dit maakt de warmtepompboiler een interessante (eerste) stap om de woning te verduurzamen. De besparing hangt wel af van het aantal gezinsleden en de gewoontes in het huishouden.

Welke impact heeft een warmtepompboiler op mijn woning?

De warmtepomp en de boiler passen samen in één behuizing met de omvang van een koelkast (60x60x170). In tegenstelling tot warmtepompen voor de centrale verwarming is geen aparte buitenunit nodig. Het aansluiten is daarom relatief eenvoudig. De warmtepompboiler wordt opgesteld vlakbij de cv-ketel en gekoppeld aan de leidingen die warmtapwater transporteren door de woning. De installatie heeft, net als een wasdroger, alleen een doorvoer naar buiten nodig om koude lucht te kunnen afvoeren. De aanvoer van lucht haalt de warmtepompboiler uit de ruimte waarin hij is geplaatst.

Een gemiddeld huishouden met vier gezinsleden heeft aan een warmtepompboiler van circa 300 liter ruim voldoende. Zo’n exemplaar van 300 liter kost ongeveer €2.300 (incl. BTW).

Daarbij komt gemiddeld nog €500 voor de installatie en via de ISDE-subsidie kan €650 tot €800 in mindering worden gebracht. Dat brengt de netto-investering voor dit voorbeeld op ruwweg €2.000.

Basis: de besparing bij 4 gezinsleden

Om het energie- en gasverbruik voor warmtapwater te schatten worden vuistregels gehanteerd. In huishoudens tot 3 gezinsleden wordt vaak uitgegaan van 1.000 kilowattuur (kWh) energie per gezinslid per jaar. Daarboven vlakt dit verbruik iets af. Voor een huishouden met 4 gezinsleden wordt gerekend met 3.500 kWh aan benodigde energie voor warmtapwater. Dit getal kan je omrekenen naar gasverbruik.

Bij een cv-ketel staat 3.500 kWh energie gelijk aan een verbruik van circa 400 kubieke meter aardgas per jaar. De kosten daarvan zijn circa €300. Met een warmtepompboiler kan je dit bedrag aan gas besparen. Je krijgt er wel een stijging van de stroomrekening voor terug. Om dezelfde 3.500 kWh warmte op te wekken met een warmtepompboiler is per jaar tussen 1.000 en 1.250 kWh aan elektriciteit nodig. De kosten daarvan liggen tussen €210 en €260 per jaar. Netto is hier dus een besparing tussen €30 en €80 per jaar te behalen. Niet indrukwekkend, maar dit is ook niet het hele verhaal.

De verdubbelaar: warmwaterbatterij met zonnepanelen

Een netto-investering van €2.000 terugverdienen met een besparing van maximaal €80 per jaar vraagt geduld. Sterker, in relatie tot de verwachte levensduur van warmtepompboiler is het de vraag of van terugverdienen überhaupt sprake kan zijn. Dat kan beter, en zonnepanelen zijn hierin de sleutel.

Een warmtepompboiler kan de opgewekte zonnestroom omzetten in warmte die je kan opslaan in het buffervat. De warmtepompboiler functioneert zo als een warmtebatterij. Door (overtollige) zonnestroom om te zetten in warm water, in plaats van aan het elektriciteitsnet te leveren, wordt je eigen energie binnenshuis bewaard voor later gebruik (douchen).

Omdat de salderingsregeling voor zonne-energie wordt afgebouwd, is terugleveren van stroom aan het energienet steeds minder aantrekkelijk. In plaats van slechts €0,07 per kWh te ontvangen bij teruglevering, gebruik je bij een warmtepompboiler deze stroom om zelf aardgas te besparen.

In het voorbeeld met de 4 gezinsleden van zojuist: 1.000 kWh zonnestroom (tegen €0,07) terugleveren aan het energienet levert €70 op. Diezelfde 1.000 kWh via een warmtepompboiler opslaan in een boiler met warmtapwater bespaart 400 m³ gas en levert zo €300 per jaar op. Jouw ‘overtollige’ zonne-energie is daarmee ineens €230 per jaar meer waard geworden en de jaarlijkse besparing door de warmtepompboiler bijna verdrievoudigd tot eveneens €230 per jaar.

Koelen in de zomer als extra voordeel, ruimtebeslag als grootste nadeel

De koude lucht die de warmtepompboiler als restproduct in de winter naar buiten afvoert, kan in de zomer worden gebruikt om een (naastgelegen) ruimte te koelen. Gratis airco dus, want warm douchen doe je ook in de zomer. De ruimte die de warmtepompboiler inneemt, is het belangrijkste nadeel. Een systeem van 300 liter blijft een ‘koelkast’ die je ergens kwijt moet kunnen. Er zijn ook kleinere modellen (vanaf 90 liter), maar daar komt een huishouden met 4 gezinsleden niet mee uit.

Spraakverwarring: warmtepompboiler of zonneboiler?

Naast de warmtepompboiler is er ook de zonneboiler. Makkelijk door elkaar te halen, maar een zonneboiler werkt wezenlijk anders. Een zonneboiler bestaat uit zonnecollectoren op het dak en eveneens een buffervat om het warme water in op te slaan. Zonnecollectoren lijken op zonnepanelen, maar ze wekken geen stroom op. De collectoren nemen de warmte van de zon op, en geven deze af aan het water dat door de leidingen in het paneel stroomt.

In Nederland is het helaas grote delen van het jaar niet zonnig genoeg om alleen met een zonneboiler al het warme tapwater te maken; over het jaar gezien levert een zonneboiler hooguit de helft, dus blijft alsnog een warmtepomp of een cv-ketel nodig. Zonneboilers zijn bovendien in vergelijking met warmtepompboilers tot twee keer zo duur in aanschaf en installatie.

Imagecredit: Jared Rice, via Unsplash Public Domain