Beste waterstoflobby, ook geschrokken van het biomassa-debacle?
Waterstof heeft de wind in de zeilen. Projecten voor de productie van groene en blauwe waterstof en voor gebruik van het duurzame gas staan in de startblokken. Nederland is er klaar voor. Europa is er klaar voor. Waterstof komt eraan.
In uw campagnes geldt waterstof als dé oplossing voor overtollige wind- en zonnestroom. In interviews presenteert u waterstof als reddende engel tijdens een ijskoude, windstille dunkelflaute.
Als pleitbezorger schetst u prachtige kansen voor hergebruik van ons uitstekende aardgasnet. Tegelijkertijd claimt u miljardeninvesteringen in ons krakende elektriciteitsnet te voorkomen. U sponsort belangeloos onze Olympische helden, ook voor de uitgestelde spelen van 2021. Als werkgever schept u in gedachten al duizenden duurzame banen. Logischerwijs hangen EZK en EU-duurzaamheidsbaas Timmermans aan uw lippen. Zelfs Greenpeace sluit een gelegenheidsvrede met de grote oliereuzen. Alles om de kansen voor groene waterstof te maximaliseren. Waterstof kan niet meer stuk. U zit gebakken.
Waterstof staat goed op de kaart, maar voor hoe lang?
U hebt waterstof effectief op de kaart gezet. In het klimaatakkoord, regionale energiestrategieën en warmtevisies pakt waterstof een hoofdrol. Wie drie jaar geleden nooit van waterstof had gehoord, is nu uw ambassadeur. U hebt Nederland weer enthousiast gemaakt voor de transitie. Wie geen zin had in renovaties of laadpalen, staat op de banken voor waterstof.
U hebt hier en daar wel wat gebluft. Met de beste wil niet altijd de hele waarheid verteld. Een huid of 3 verkocht voordat u op beren geschoten hebt.
Soms profiteerde u van hoopvol onbegrip in de journalistiek. Soms creëerde u zelf misverstanden. Zonder twijfel hebt u verwachtingen geschapen die u niet zult waarmaken. Er tikt een tijdbom onder uw business, mede door uw eigen toedoen. Een groot drama zoals dat zich de afgelopen weken rond biomassa heeft voltrokken, staat mogelijk ook u te wachten.
Niemand in de politiek durft de vingers nu nog te branden aan biomassa
Het zat er al even aan te komen. Oppositiepartijen, waaronder partijen die biomassa in voorbije kabinetsperiodes in beleid hadden opgenomen, hadden de draai al eerder gemaakt. Eind juni 2020 voltrokken coalitiepartijen D66, ChristenUnie, CDA en VVD het vonnis. Biomassa is geslachtofferd. In opmaat naar de verkiezingen brandden de houtpellets te heet onder de voeten.
De partijen die biomassa in het verleden op het schild hebben gehesen, gooien biomassa nu collectief onder de bus. Het primaire leerpunt voor waterstof? Aan deze draai lag geen enkel nieuw argument ten grondslag.
Alle huidige bezwaren tegen biomassa, inzake cascadering, biodiversiteit, fijnstof-, NOx- en CO2-emissies, zijn in het verleden aangekaart en behandeld. Alle nadelen zijn gewikt en gewogen. Al dan niet terecht weggestreept tegen veronderstelde voordelen. De politiek liet biomassa gestaag uitgroeien tot de grootste bron van duurzame energie in Nederland. Daarop groeide ook de weerstand tegen biomassacentrales. Bezorgde omwonenden en actiegroepen voerden steeds feller protest.
De reeds bekende maar niet (geheel) weggenomen bezwaren zijn in het proces opgeblazen tot irreële proporties. De politiek slaagde er niet in de angel uit het protest te halen. In plaats daarvan namen coalitiepartijen frames van actiegroepen zelfs letterlijk over. Omdat de sector het ongemak rond biomassa liet smeulen, kon het uiteindelijk onbeheersbaar fel oplaaien.
De parallellen tussen biomassa en waterstof zijn zorgwekkend
Net als biomassa is waterstof uitermate bruikbaar voor alles dat nu afhankelijk is van kolen, olie of gas. Net als het verstoken van biomassa is het verstoken van waterstof véél eenvoudiger dan het duurzaam vergaren ervan.
Net zoals uitbaters van kolencentrales en warmtenetten kans zagen om gevestigde verdienmodellen met biomassa voort te zetten, zien uitbaters van aardgasnetten en verkopers van CV-ketels en benzine kans om met waterstof te blijven doen wat ze altijd al deden. Zoals de politiek met de biomassa gaten dacht te dichten in de Europese doelstelling van 14% hernieuwbare energie in 2020, vult de politiek met waterstof het gat tot 55% CO2-reductie in 2030.
Net zoals Nederland onvoldoende biomassa kan produceren om in de zelf gecreëerde behoefte te voorzien, zullen we afhankelijk zijn van import om alle dromen met waterstof waar te maken. Net zoals de import van CO2-neutraal hout uit de VS niet goed ‘voelt’, zal ook een tanker CO2-neutrale waterstof uit het Midden-Oosten mensen tegen de borst stuiten. Net als geïmporteerde biomassa zal ook geïmporteerde waterstof te schaars blijken om voor alles een oplossing te zijn.
Net zoals voor biomassa zijn de toepassingen van waterstof die tot nu toe de meeste aandacht krijgen juist de toepassingen die het best zonder waterstof kunnen. Omdat er juist voor die bekende toepassingen alternatieven bestaan die effectiever zijn.
Belangrijke verschillen zijn er ook. Bij biomassa kunnen bestaande reststromen daadwerkelijk in een groot deel van de behoefte voorzien. Bij waterstof is zeker dat overschotten groene stroom nooit toereikend zijn voor grootschalige productie. Bij biomassa bestaan er twijfels over de CO2-neutraliteit. Elektrolyse draait voorlopig zeker op elektriciteit uit gascentrales. En resulteert dus zeker in extra CO2-uitstoot. Aan biomassa kun je met het blote oog zien dat het om hernieuwbare brandstof gaat. Het valt niet te controleren of een tank waterstof die verkocht wordt als groen niet stiekem toch ouderwets fossiel is.
Laat de waterstofbubbel niet barsten, laat de lucht er beheerst uit
Net zoals voor windturbines, warmtepompen, steenkool, kernenergie, warmtenetten, aardgas, zonneparken, aardolie, elektrische auto’s en biomassa zal ooit ook voor waterstof de publieke opinie keren.
Huiseigenaren die nu reikhalzend uitkijken naar een ketel op waterstof, kijken wellicht ooit jaloers naar buren met een warmtepomp. Milieuclubs die nu pleiten voor waterstof, schieten ooit weer terug in hun obsessie met grote vervuilende multinationals. Politieke partijen die zich nu sterk maken voor waterstof als energiedrager van de toekomst, zullen waterstof ooit kapotmaken als energiedrager van het heden. Het enige dat u als lobby kunt doen, is vast werken aan een zachte landing.
Juich daarom niet, nu politici waterstof aanwijzen als alternatief voor de uit de gratie gevallen biomassa. Leur niet met waterstofauto’s en -ketels om een markt voor groene waterstof te creëren, terwijl u zelf grootverbruiker van waterstof bent. Pleit niet voor subsidies die u niet verdient, omdat u nog lang niet bijdraagt aan CO2-reductie. Corrigeer media als ze de mist in gaan met verhalen over overschotten wind- en zonnestroom. Temper de verwachtingen. Maai uw criticasters het gras voor de voeten weg. Breng zelf de nuance. U kent uw eigen knelpunten het best. Laat deze ongemakken niet smeulen.
Het kost u het huidige momentum, maar u hebt bij uw collega’s in de biomassa gezien wat dat momentum waard is. Voorkom dat de politiek ook u afserveert, voor u goed en wel uw bijdrage aan de transitie kunt leveren. Wacht op uw beurt. Heb geduld. Wees geen plaag voor de transitie waarin u uiteindelijk echt onmisbaar bent. Uw afzet zal op den duur des te groter zijn.
Imagecredit: Kees Torn, via Wikimedia Creative Commons / Toevoeging 25 juli 2020: Via Twitter ontving ik enkele keren de opmerking dat het schip op de foto een LNG-tanker is, en dus geen waterstoftanker. Dat klopt. Serieuze waterstoftankers zijn er nog niet, vandaar de keuze voor deze afbeelding. Net als aardgas zal ook waterstof vloeibaar gemaakt moeten worden om het per schip in serieuze volumes te kunnen vervoeren. Import per schip van waterstof uit andere continenten zal naar verwachting met vergelijkbare schepen gaan. Op de foto de LNG-tanker Arctic Princess.
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
.jpg){kind=link}
Energiedragers als biomassa, waterstof, batterijen, uranium, etc. hebben allemaal hun eigen specifieke beperkingen en acceptatiecurves. Op dit moment wordt waterstof wellicht overgewaardeerd, vooral gedreven omdat de beperkingen van de alternatieven inzichtelijker worden. Om de opwarming van onze aarde onder de twee graden te houden hebben we ze waarschijnlijk allemaal nodig en is het zoeken naar de juiste balans, timing en inpassing in ons energiesysteem.
Twee graden betekend meer dan 90% decarbonisatie van ons energiesysteem! Dit is een enorme opgave waarbij ‘focus’ op die decarbonisatie belangrijk blijft. Aspecten als nationalisatie van ons energiesysteem, een energie transitie naar ‘renewables only’ of de neiging naar een enkele ideale oplossing lopen nog wel eens langs elkaar heen in deze …
Wat(t) een goed verhaal! Precies het genuanceerde standpunt rond waterstof waar ik (half onbewust) al een tijdje naar zocht. Dank!
Tja. De mens is tegen verandering, want dat is moeilijker dan niets doen en kost wat centen. Politici zoeken stemmen te winnen door mee te gaan met de onderbuikgevoelens. Zeker met komend jaar verkiezingen.
Dat velen het verschil tussen energiebron en energiedrager niet kennen helpt ook niet.
Verandering van richting geeft een excuus om niets te doen, met dat gedraai lopen we intussen gelijk met Malta qua hernieuwbaarheid.
Uiteindelijk wordt het beide doen!
Om zaken te weten te komen zul je moeten onderzoeken.
Om de economische impact en de frauduleuze achterdeuren te ontdekken zul je in de praktijk en op grotere schaal moeten testen.
De overheid gooit in zo’n geval een emmer subsidie over de muur, kijkt wie er als de kippen bij zijn en gaat dan beleid bepalen.
Dat gebeurt met stekkerhybrides, Tesla’s, en biomassa centrales.
En het gaat met waterstof ook gebeuren.
Vergeet ook niet de voordelen van waterstof: het geeft bij gebruik geen uitstoot. Het leidingnet ligt er al, u en ik hoeven géén nieuwe CV ketel want de oude lust gewoon waterstof.
Nadelen zijn er ook: afhankelijk hoe je het opwekt komt daar CO2 bij vrij, het ketenrendement is niet hoog, tanken duurt langer dan bij benzine.
Maar de elektriciteit is nu op topdagen vrijwel gratis, en met zon en wind zal dat niet veranderen. Als je die ‘gratis’ stroom gebruikt om waterstof te maken en op te slaan (dat opslaan lukt met waterstof veel makkelijker op grote schaal dan met batterijen) is groene opwekking ineens rendabel.
De praktijk, mét subsidie, zal moeten leren of de nadelen tegen de voordelen opwegen.
Voor vijftig miljard per jaar olie en gas blijven kopen in landen als Saoedi-Arabië, Irak en Rusland is wat mij betreft óók een slecht idee: de machthebbers daar onderdrukken hun bevolking van ons geld!
Dat onze cv-ketels níet geschikt zijn voor waterstof is nog niet uw grootste fout. Met de 11.000 MWpiek offshore wind die Nederland tot 2030 gaat bouwen wordt, samen met zon PV, de elektriciteitsvoorziening nog niet gedekt. Laat staan dat er daarmee voldoende waterstof (ook gezien de elektrolyseverliezen) geproduceerd kan worden. Waterstof maken uit waardeloze stroom is een waardeloos idee. De bedrijfstijd voor de dure elektrolysers is dan immers te kort om de investering rendabel te krijgen. Je krijgt het er bij de waterstofmaffia ook niet in dat wanneer er een stroomoverschot is het dan veel economischer is om dan (gedeeltelijk, afhankelijk van de netaansluiting) direct 1:1 elektrisch te verwarmen, om daarmee het elektrolyse- en condensatiewarmteverlies te omzeilen.
Waarom waterstof vloeibaar maken?!
Met ze van zooo ver komen?