De wondere wereld van de COP24-klimaatconferentie in Polen

Terwijl in ons land de meeste energie- en klimaatexperts toewerken naar de eindfase van de onderhandelingen voor het Nederlandse Klimaatakkoord, vond in Polen een nog veel groter klimaatcircus plaats: COP24.

Yanniek Huisman, transitieversneller bij Talent voor Transitie, bezocht de COP24 in Polen. In dit ingezonden stuk zijn bevindingen.

In het Poolse Katowice was ik een van de ruim 22.000 klimaatenthousiastelingen die bijeenkwamen onder de VN-vlag. Ik bezocht de conferentie namens SLoCaT, een internationaal multi-stakeholder platform voor duurzaam transport. In plaats van in te gaan op de technische aspecten van de onderhandelingen op deze jaarlijkse conferentie, geef ik aan de hand van enkele opvallende zaken een korte inkijk in deze wereld.

Het Poolse presidentschap

Het presidentschap van deze internationale klimaatconferentie wordt elk jaar toebedeeld aan een van de vijf, door de VN gedefinieerde, regio’s. Dit jaar was het de beurt aan ‘Central and Eastern Europe’ en was Polen als gastheer gekozen: opmerkelijk, aangezien dit al de vierde keer is dat het presidentschap naar Polen gaat (van de in totaal vijf keer dat deze regio aan bod kwam). Het land heeft nu niet direct een geweldige reputatie op klimaatgebied: de Poolse doelstelling om het gebruik van kolen terug te brengen naar ‘slechts 60%’ van de energieconsumptie in 2030 lopen niet echt synchroon met het akkoord van Parijs.

Verwijzingen naar kolen vond je ook overal (bewust) in Katowice: je ruikt de geur van de kolencentrales in de wandeling naar het conferentiegebouw, dat zich naast het nieuwe museum in een voormalige kolenmijn bevindt, en ook binnen staan in het paviljoen van Katowice de kolen trots tentoongesteld. Daarnaast gaven de Polen ook veel aandacht aan een declaratie voor een ‘just transition’, wat acties vraagt om banen en levensonderhoud van werknemers in een transitie naar een duurzame economie te garanderen.

Paviljoenenpolitiek

Naast de officiële onderhandelingen vinden er nog vele andere evenementen plaats. Landen hebben doorgaans grote paviljoenen met presentatiezalen en genoeg versnaperingen, NGO’s en onderzoeksinstituten moeten het vaak doen met een stand van zo’n 1.5 x 1.5 x 2 meter. De gebieden waar de paviljoenen en stands staan, zijn, net zoals vorig jaar, niet naast elkaar. Hierdoor komen er vrij weinig mensen naar de stands, maar gaan er genoeg naar de paviljoenen. Dit heeft waarschijnlijk met geld te maken, aangezien het huren van een paviljoen een stuk duurder is dan een stand.

Daarnaast zijn er nog andere eigenaardigheden met de paviljoenen:

• Paviljoenen van Polen en Katowice liggen dusdanig op de route dat je er feitelijk altijd langsloopt;
• Het paviljoen van de overheid van de Verenigde Staten staat op de kaart, maar is er niet in het echt;
• Er is een gezamenlijk paviljoen van zeven multilaterale ontwikkelingsbanken, maar de African Development Bank heeft haar eigen paviljoen;
• Paviljoenen van bijvoorbeeld het IPCC, Thailand en de Scandinavische landen zaten in een gedeelte van het gebouw waar je eigenlijk niet komt behalve als je er echt moet zijn, op zeker 10 minuten lopen Nederlandse stijl van de hoofdingang.

Transport op COP24

Tijdens de officiële onderhandelingen gaat het eigenlijk nauwelijks over klimaatacties in specifieke sectoren. De onderhandelingen gaan vooral over algemene zaken zoals het verhogen van ambitie, transparantie en internationale marktmechanismes. Het wordt aan landen zelf overgelaten om in hun nationale klimaatplannen (NDCs) te beschrijven wat ze precies van plan zijn. Analyses laten echter zien dat in slechts 8% van deze plannen een concreet doel voor transport staat, wat aangeeft dat de sector bij veel landen nog niet heel hoog op de klimaatagenda staat.

De progressie naar duurzaam transport gaat dan ook traag. Internationale plannen voor scheepvaart en luchtvaart zijn bij lange na nog niet goed genoeg en transport over land heeft te maken met een complex krachten- en belangenveld. Wel zijn er verschillende initiatieven om meer aandacht te vragen voor transport, zoals de jaarlijkse ‘Transport Day’ en een koplopercoalitie genaamd de Transport Decarbonisation Alliance, waar Nederland ook deel van uitmaakt. De Polen gaven daarnaast veel aandacht aan elektrisch vervoer via een gezamenlijke declaratie met het Verenigd Koninkrijk en er was een vocale ethanollobby bij veel transportevenementen aanwezig. Desalniettemin is de aandacht voor onderwerpen als steden, landbouw en gender een stuk groter dan voor transport op de conferentie en is er nog een lange weg te gaan met het reduceren van emissies in de transportsector.

Het jargon

Als laatste ook nog even een inkijkje in het VN-taalgebruik, fameus voor haar rijke aanbod aan afkortingen. Voor een bekende met de internationale klimaatonderhandelingen zijn termen als NDCs, COP en UNFCCC gesneden koek. Als je op de inhoud wilt ingaan, kan je natuurlijk praten over de verschillende, of soms overlappende, onderhandelingen die plaatsvinden onder de APA, CMP, CMA, SBI en SBSTA.

Om een borrel op een klimaatconferentie toch gezellig te houden met vertegenwoordigers van de AOSIS, EU, G77 (en China), GRULAC, LDCs, OPEC, SIDS, de Umbrella Group en observanten van BINGO, ENGO, IPO, RINGO, TUNGO en YOUNGO, ontkom je logischerwijs niet aan een discussies over CBDRRC, ITMOs, OMGE, REDD+ en WIM. Gelukkig hoef je het niet te hebben over definities zoals ontbossing, want dat is gewoon “conversion of forest to non-forest”.

Heeft zo’n conferentie zin?

Zo’n conferentie is een merkwaardige plek: je loopt er anoniem tussen vrolijk huppelende Kamerleden, kunt er rustig werken in de plenaire zaal terwijl ministers in een 14-uur durende sessie hun plannen nogmaals voorlezen, en je verlangt na een sessie met een Duitse staatssecretaris enorm naar wat muziek in het Pacifische Paviljoen. In het algemeen zijn er ook ontzettend veel presentaties waarbij nauwelijks interactie is met het publiek, als er überhaupt publiek is.

De grootste meerwaarde van de conferentie zit in het feit dat er een groep mensen bijeenkomt die ontzettend veel en diverse kennis heeft en vaak ook daadwerkelijk gemotiveerd is om samen wat aan het klimaatvraagstuk te doen. De onderhandelingen die tegelijkertijd plaatsvinden zijn belangrijk, maar door de technische aard minder van belang voor een groot deel van de aanwezigen. De doelstellingen van het akkoord van Parijs geven duidelijk de richting aan waar we naartoe moeten en daar zijn we nu nog lang niet. Hoe deze doelstellingen te realiseren is ook verre van gemakkelijk en daardoor is het goed om met elkaar van gedachten te wisselen en nieuwe kennis op te doen op zo’n conferentie. Kunnen we daarna weer verder aan de slag.

Voor degene die meer over dit soort onderhandelingen willen volgen, kan ik de volgende bronnen aanraden: ECO voor een NGO perspectief, IISD voor een precieze beschrijving van onderhandelingen, Carbon Brief voor diepteanalyses, Climate Home voor kortere nieuwsberichten en PPMC voor transportnieuws. 

Imagecredit: Nick Nice, via Unsplash Public Domain