Natuurlijk gaan de verkiezingen niet over energie en CO2
Met minder dan een week tot aan de Tweedekamerverkiezingen van 2017, is er in de grote debatten nog praktisch geen aandacht geweest voor milieu, klimaat, energie of innovatie in het algemeen. Jammer maar volkomen logisch.
Iedereen die een belang of een passie heeft, heeft de wens dat zijn favoriete volksvertegenwoordigers net zo hartstochtelijk voor dat belang vechten als zij zelf doen. Die wens is voor bijna alle passies en belangen irreëel.
Mijn passie ligt bij energie en cleantech en mijn filterbubbel staat elk debat vol met tweets over hoe belachelijk het is dat er wéér geen woord is gezegd over ‘het enige thema dat er echt toe doet’. Mijn filterbubbel is echter maar een kleine. De filterbubbels die zich druk maken over banen, tradities, pensioenen, immigratie en zorg zijn veel groter én overlappen veel meer. Dan roep je als cleantech-positivo natuurlijk terecht dat die thema’s allemaal keihard raken aan energie en klimaat maar dan heb je toch al snel een coherente oneliner of tien nodig om dat overtuigend toe te lichten. Dat zit er niet in.
Waarom debatten sowieso niet over energie en klimaat gaan
In een democratie gaat het om de meeste stemmen en op TV gaat het om de hoogste kijkcijfers. Dus gaan debatten ook deze campagne over de thema’s die de meeste kijkers trekken en waarop partijen de meeste stemmen kunnen winnen én verliezen. Het klimaat hoort daar (nog) niet bij.
Enerzijds weet de beperkte groep stemgerechtigden binnen mijn groene filterbubbel toch al wat hij gaat stemmen. Anderzijds kiest de binnen deze bubbel zwevende kiezer sowieso uit een van de de partijen die net doen alsof er over energie en klimaat geen enkele discussie mogelijk is. Elke poging tot een debat over energie bloedt dood in een grote groepsknuffel over het ‘baanbrekende’ klimaatakkoord van Parijs, meestal gevolgd door een unaniem schouderklopje voor Energieakkoord-minister Kamp. Elke serieuze partij wil een ‘snelle energietransitie, van onderop’. Iedereen wil hetzelfde. Dus is er geen debat.
Heel af en toe laten partijen zich nog verleiden tot een veilig potje steggelen over de gaskraan in Groningen of de precieze sluitingsdatum van de laatste kolencentrale. Over wat we dan wél gaan doen hoor je niemand, ook niet in gespecialiseerde energiedebatten. Partijen zijn als de dood om mensen voor de borst te stoten met vergezichten over windparken in elke polder, gasloos koken in elke keuken en CO2-belasting in elke blauwe envelop.
Een fel debat over duurzaamheid levert voor geen van de betrokken debaters iets op. Een debat over energie drijft een grote groep twijfelende kiezers misschien wel juist in de armen van de enige partij die fel tegen verduurzaming is. Dat is ‘gelukkig’ ook de enige partij die zich van alle debatten onttrekt. Dus komt de rest lachend weg met de gespeelde groene groepsknuffel.
Waarom de formatie sowieso wel over energie en klimaat gaat
Na 15 maart dringt opeens keihard door hoe ongemakkelijk die langdurige groepsknuffel werkelijk is geweest. Dan moeten de winnaars van de verkiezingen echte keuzes maken. Dan blijken de AOW-leeftijd, de studiebeurs, de grenzen aan immigratie en alle andere twistpunten van vandaag stiekem hamerstukken te zijn. Dan blijkt het door iedereen gebroederlijk gesteunde klimaatakkoord met zijn 2-gradengrens juist hét struikelblok in de vorming van een nieuwe coalitie.
Pas in de formatie blijkt dat er vele wegen naar ‘Parijs’ leiden. Dan blijkt juist de van onderop met buurtcoöperaties geplaveide Route Soleil een romantisch dwaalspoor te zijn. Dan blijkt dat we, ongeacht de route, geen afslag mogen missen. Dan blijk dat we dure tolwegen niet kunnen vermijden.
In 2020 al, moet een kwart van onze CO2-uitstoot geëlimineerd zijn. In 2030 – nog twee tot vier jaar vóór onze huidige premier met pensioen mag – moet Nederland al halverwege zijn. Dan al moet onze CO2-uitstoot met 50 procent zijn teruggebracht. Nog eens twintig jaar later – wanneer ik zelf nog lang niet met pensioen mag – is het vrijwel volledig afgelopen met de uitstoot van broeikasgassen. Dat is wat ‘Parijs’ echt betekent.
Dat redden we alleen als driekwart van de Nederlanders nú uit zijn auto stapt om kantoren en huizen te isoleren, wind- en zonneparken te realiseren en de chemie en industrie te elektrificeren. De resterende 25 procent krijgt, file– en emissievrij, een laatste kans om naar Parijs te racen. Halverwege, bij de snellaadpaal, is er nog net een kwartiertje om voor iedereen vleesarme gerechten, circulaire souvenirs en vliegtuigloze vakanties te verzinnen. Dat is wat Parijs echt betekent.
Het klimaatakkoord van Parijs betekent offers brengen
De doelstellingen uit het Wereldklimaatverdrag hebben impact op iedereen op de wereld. Zeker ook op ons. Voldoen aan het klimaatakkoord kost ons onze dagelijkse hap dood dier, ons gasfornuis en onze spotgoedkope vliegtickets. Het klimaatakkoord kost ons, ook in het algemeen, koopkracht. Dat is niet leuk, daar maak je in de campagne absoluut geen goede sier mee maar dat is wel het eerlijke verhaal. Dat is wat Parijs echt betekent.
Dat mag voor de politici van nu geen verrassing zijn. De klimaatdoelstellingen uit Parijs zijn precies dezelfde als de percentages die al zeker sinds 2007 in Europese richtlijnen staan. Ook ver daarvoor was al duidelijk dat de onbegrensde uitstoot van broeikasgassen niet vol te houden is. Politici schuiven dit probleem al decennia door naar de volgende generatie. Scherpe doelen voor kabinetsperiodes ver na de eerstvolgende zijn mooi maar op zich zelf waardeloos. Dat is gratis politiek.
Doorpakken, de techniek en de wetenschap zijn er klaar voor
Duurzaamheidsdoelen voor 2050 zijn alleen haalbaar als nu een realistisch pad voor de verduurzaming van energie, mobiliteit, landbouw, industrie en woningen op tafel komt. Zo’n pad is alleen realistisch met scherpe én specifieke tussendoelen. Zo’n pad is alleen realistisch met afdoende buffers en maatregelen om op te schakelen als tussendoelen toch niet gehaald zijn.
Dat politici de hete brei al 30 jaar voor ons uitschuiven, is precies de reden dat de energietransitie zo duur is geworden en – ook los van de financiële aspecten – zoveel weerstand oproept. Dat wordt met elke maand die we extra wachten alleen maar erger.
Hopen op ‘breed maatschappelijke draagvlak’ of op ‘disruptieve innovaties’ die alles veranderden, is geen optie. Er komt geen meerderheid die op eigen initiatief gaat betalen voor het geluk van de generaties na ons. Er komt geen zonnepaneel dat drie keer zoveel opbrengt als de huidige techniek. Er komt geen thoriumkerncentrale die 100 procent veilig, schoon én goedkoop is. Dat gaat allemaal niet gebeuren, niet in de komende 33 jaar.
We moeten roeien met de uitstekende en betaalbare riemen die we wél hebben. Als de energietransitie voltooid is, is ons leven beter en onze portemonnee voller. Voor het zover is moeten we eerst inleveren en inschikken. We zijn veel te laat begonnen en hebben veel te lang geld gestoken in de kansloze economie van gisteren. Nu moeten we extra hard lopen én lappen om de verloren tijd in te halen.
Klimaatkanditaat maakt van de verkiezing een energiereferendum
De tijd voor de geleidelijke energietransitie van onderop is verstreken. Het enige dat de energietransitie nog in het juiste spoor duwt, is regie van bovenaf. De enige hoop dat de nieuwe regering die rol vanaf dag één serieus neemt, is de groene groepsknuffel van vandaag.
Het is aan ons om de politiek – van extreem links tot uiterst rechts – duidelijk te maken dat wij een duurzame economie uitermate belangrijk vinden. Het is aan ons om helder te maken dat wij bereid zijn daar offers voor te brengen. Met een stem op de ChristenUnie, Groenlinks, D66 of Partij voor de Dieren zit je wat dat betreft goed. Partijen als de VVD, PVDA, CDA en SGP doen ook graag mee in de groene groepsknuffel maar zijn in hun programma’s en campagne minder stellig.
Voor iedereen die zich, los van klimaat en energie, toch het lekkerst voelt bij laatstgenoemde partijen, is er op elke kieslijst een ‘klimaatkandidaat‘ geselecteerd. Door deze klimaatkandidaat aan te kruizen, maak je duidelijk dat een snelle energietransitie volgens jou het belangrijkste uitgangspunt van de formatiebesprekingen moet zijn. Zelfs met een stem op de PVV (Dion Graus) of 50Plus (Theun Wiersma) maak je desgewenst jouw duurzame voorkeur kenbaar. Als jij het wil, is deze Tweedekamerverkiezing óók een klimaatreferendum.
Imagecredit: Vysotsky, via Wikimedia Creative Commons (cropped, recolored)
Oprichter WattisDuurzaam en duurzaamheidsadviseur bij We-Boost Transitions.
Ontdek meer van WattisDuurzaam.nl
Abonneer je om de nieuwste berichten naar je e-mail te laten verzenden.
